خلاقیت و نوآوری اساس کارآفرینی

مهم ترین ویژگی کارآفرینان خلاقیت و نوآوری است. خلاقیت به معنای خلق یک چیز از چیز دیگری است به طوری که فارغ از قالب و ورش های گذشته باشد. خلاقیت مهارت دیدن چیزهایی است که وجود ندارند. با توجه به ارتباط دو سویه خلاقیت و نوآوری با کارآفرینی می توان گفت که خلاقیت و نوآوری اساس کارآفرینی هستند.

کارآفرینی فرآیندی است که منجر به ایجاد رضایت مندی و یا تقاضای جدید می گردد. کارآفرینان با خلاقیت و نوآوری ترکیبات جدیدی ازمنابع، فرصت ها و نیازها را خلق می کنند و می توانند در خط مقدم تولید ثروت، توسعه اقتصادی و فن آوری حرکت کنند.

در این مقاله به مفاهیم خلاقیت، نوآوری و کارآفرینی به صورت جداگانه می پردازیم. و در بخش های بعدی به طور خلاصه به برخی ویژگی های هر مفهوم و  موانعی که سر راه هر یک وجود دارد می پردازیم.

۱.کارآفرینی

کارآفرینی عبارتست از فرآیند ایجاد ارزش از راه تشکیل مجموعه منحصر به فردی از منابع به منظور بهره گیری از فرصت ها.  کارآفرینان به عنوان کسانی که می توانند با ابتکار و نوآوری ترکیبات جدیدی از منابع، فرصت ها و نیازها را خلق کنند در خط مقدم تولید ثروت، توسعه اقتصادی و فن آوری در حال حرکت است.

کارآفرینی عبارت است از:
فرآیند خلق چیزی با ارزش و متفاوت، از طریق اختصاص زمان و تلاش کافی، همراه با خطر مالی، روانی و اجتماعی، به منظور دریافت پاداش های مالی و رضایت شخص از نتایج حاصله.

ویلکن معتقد است که:

کارآفرینی به عنوان یک تسریع کننده، جرقه رشد و توسعه اقتصادی را فراهم می آورد. او چهار دسته از عوامل را برای ظهور کارآفرینی مهم می شمارد.

• عوامل اقتصادی: مزیت های بازار و فراهم بودن سرمایه
  
• عوامل غیراقتصادی: مقبولیت کارآفرینی (فرهنگی)،تحرکات اجتماعی، امنیت و عواملی همچون طبقه اجتماعی، قدرت و کنترل
  
• عوامل روان شناختی: نیاز به توفیق، انگیزه ها و مخاطره پذیری
  
• ترکیب عوامل تولید: به منظور ایجاد تغییر درتولید محصولات و خدمات
  

لیبنشتاین کسی را کارآفرین می داند که با اجتناب از بی کفایتی هایی که دیگران دارند، به کامیابی دست می یابد. وِیِژگی عمده دیدگاه وی آن است که تاکید می ورزد در دنیای واقعیات، کامیابی استثنا و شکست قاعده می باشد.

از نظر وی کارآفرین، کسی است که یکی از فعالیتهای ذیل را انجام دهد:

• بازارها را یکپارچه و مرتبط سازد.
  
• خلاءها و شکاف های بازار را پر نماید.
  
• با صرف وقت، خود را درگیر تغییرات ساختاری و سازمانی نماید.
  
• کلیه عوامل را برای تولید و بازاریابی یک محصول مهیا نماید.
  

کارآفرین و کارآفرینی از دیدگاه های مختلف موردتوجه قرار گرفته است که به اختصار و به شرح نظریات آنان در کتاب "خلاقیت و نوآوری اساس کارآفرینی " نوشته مهرداد بیات، الناز بیات و آرزو بک زاده  پرداخته شده است.

معرفی کتاب - کارآفرینی - انتشارات ادیبان روز

۱-۱  نقش کارآفرینان در توسعه جوامع

• کارآفرینان موتور حرکت و رشد اقتصادی یک جامعه هستند که در یک محیط رقابتی و شرایط عدم تعادل، جامعه را به حرکت درمی آورند و توسعه می بخشند.
  
• با بکارگیری فناوری های جدید و شیوه های نوین، سریع تر و کم هزینه تر نیازهای جامعه را به نحو احسن برآورده می سازد.
  
• سبب پویایی و افزایش بهره وری در اجتماع شده و ارزش کار را افزایش می دهند و روحیه سعی و تلاش را در جامعه بالا می برند.
  
• کارآفرینان سبب تشویق جامعه به کارهای خلاق و کارآفرینانه می شوند و همین امر سبب رشد و بالندگی اجتماعی می شود.

 شکل ا- فرآیند شکل گیری کارآفرینی

۱-۲ خصوصیات کارآفرینان

• توانایی پیاده کردن رویاهای خود را دارند.
  
• وقت تلف نمی کنند، سریع تصمیم گیری می کنند.
  
• به سریع ترین روش ممکن، تصمیم گیری و اجرا میکنند.
  
• به مشارکت و اجرای کار متعهد هستند.
  
• خود را وقف کسب و کار خود می کنند.
  
• کارآفرینان عاشق کاری هستند که انجام می دهند.
  
• کارآفرینان خود را ورای جزئیات قراد میدهند.
  
• مسئول سرنوشت خود هستند.
  
• پولدار شدن لزوما محرک کارآفرینان نیست، میزان درآمد سنگ ترازوی آنان است.
  

۲. خلاقیت

خلاقیت فرآیندی است که قابل توسعه و بهسازی است. پروکتور معتقد است خلاقیت فرآیند شکستن و دوباره ساختن دانش خود درباره یک موضوع وبه دست آوردن بینش جدید نسبت به ماهیت آن است.

مهمترین ویژگی کارآفرینان خلاقیت و نوآوری میباشد. کارآفرینان افرادی خلاق و نوآور هستند که دارای قدرت و قابلیت ذهنی بالایی در شناسایی و بررسی مسائل و موضوعات پیرامون خود می باشند. کارآفرینان در برخوردبا مسائل ابعاد گسترده تری را در نظر می گیرند و واقعیت هایی را در می یابند که دیگران بدان توجه ندارند.

کارآفرینان دارای تفکر واگرا مقابل واگرا میباشند، این افراد در فکر و عمل خود با دیگران متفاوت عمل کرده و از عادات دوری کرده و روش های نوین را به کار میگرند و برای یک مساله گزینه های فراوانی را درنظر میگیرند. البته تفکر واگرا وقتی با خلاقیت مترادف است که منجر به نتیجه مثبت وثمر بخش شود.

۲-۱ ویژگی های خلاقیت

• خلاقیت فرآیندی فکری و روانی است.
  
• محصول خلاقیت می تواند به شکل یک اثر، یک ایده، یک راه حل، یک شئ و یا هرچیز دیگر ظهور کند.
  
• محصول خلاقیت پدیده ای نو و جدید است.
  
• محصول خلاقیت اثری است که علاوه بر تازگی دارای ارزش نیز باشد.
  
• خلاقیت یک توانایی عمومی است و درهمه افراد کم و بیش وجود دارد.
  
• خلاقیت قابل پرورش است و با محیط اجتماعی و فرهنگی ارتباط مستقیم دارد.
  

کیتینگ مفهوم خلاقیت را توسعه بیشتری بخشیده و برای ایجاد رفتاری خلاق، رشد و تحول، مهارت های زیر را ضروری می داند:

• توانایی تفکر واگرا
  
• داشتن معلومات وسیع و تجربه مفید در زمینه خلاقیت
  
• توانایی برقراری ارتباط با دیگران به منظورتبادل تجربیات و معلومات
  
• توانمندی فرد برای تجزیه و تحلیل انتقادی
  

۲-۲ دلایل اهمیت خلاقیت

شتاب و آهنگ تغییرات در عرضه های مختلف که باعث می شود بیشترین پیش فرض ها و دستاوردهای بشری منسوخ گردد. جهانی شدن کسب و کار،این مهم باعث گردیده بازارهای گسترده با تعدد کثیری مشتری و مصرف کننده با علایق وسلیقه های متعدد پدید بیایند. افزایش چشمگیر تعداد رقبا، رقابت سنگین و زیاد درعرصه های مختلف علمی، فناوری و کسب و کار. برای غلبه بر این شرایط تنها با کمک نوآوری روزافزون و طرح دیدگاه های جدید می توان سهم بازار خود را حفظ کرد.

ایجاد جامعه اطلاعاتی دانایی محور، ناپایداری شرایط اقتصادی و پیچیده تر شدن محیط کسب وکار، همه و همه از علت های توجه به خلاقیت مخصوصا در ارزیابی کسب و کار است.

۲-۳ موانع خلاقیت

موانع زیادی وجود دارد که مانع از خلاقیت افراد می گردد، به طور کلی موانع خلاقیت به دو دسته فردی و گروهی تقسیم می شوند:

• موانع فردی 
  
• موانع محیطی
  
• موانع اجتماعی
  
• موانع سازمانی
  
• موانع اقتصادی
  
• موانع فرهنگی
  
• موانع تاریخی
  
• موانع کلان ساختاری
  

۲-۴ راه های غلبه بر موانع خلاقیت

کسب اطلاعات زیاد، ریسک پذیری، خوش بینی و مثبت اندیشی، کسب اطلاعات زیاد، تغییر برداشت ها، پشتکار زیاد، تمرکز روی یک مساله، اکتفا نکردن به یک جواب، غرق شدن در یک مساله و درمیان گذاشتن آن با دیگران، یادداشت کردن ایده ها و ثبت و ضبط آن ها. پیروی نکردن از قواعد و قالب های ذهنی.

۲-۵ خلاقیت و حل مساله

به یک دسته فعالیت های گسترده جهت به اجرادرآوردن راه حلی که به منظور اصلاح یک وضعیت نامطلوب ارایه شده را فرآیند حل مساله می گویند. به عبارت دیگر فرآیند حل مساله به مفهوم یافتن جواب هایی برای یک سوال است.

معرفی کتاب - مهارت حل مساله و تصمیم گیری-انتشارات ادیبان روز

فرآیند مساله یابی

برای آگاهی از وجود مساله می توان از روش های رسمی و غیررسمی مساله یابی استفاده کرد. روش مساله یابی رسمی یک رویه مستقیم و سه رویه غیر مستقیم دارد.

در رویه مستقیم، مدیر از بروز شرایطی مانند انحراف از تجربیات گذشته، انحراف از برنامه تبیین شده، و پیش گرفتن از رقبا به وجود مساله پی می برد. اما در رویه های غیر مستقیم، پی بردن به وجود مساله از طریق کارکنان، صلاحیت مدیر، گزارش مسائل موجود به عنوان وظیفه، و یا آگاهی از وجودمساله از طریق مدیران عالی و یا نهایتا ارباب رجوع یا مشتری است.

در حالیکه مساله یابی غیر رسمی، امری بینشی است و ازکانال های ارتباطی غیر رسمی به وجود آن ها پی برده می شود.

معرفی کتاب-مهارتهای مساله یابی و تصمیم گیری - انتشارات ادیبان روز

۳. نوآوری-Innovation

به کارگیری ایده های نو ناشی از خلاقیت که میتواند به صورت یک محصول یا خدمت جدید با روشی برای انجام کارها باشد را نوآوری گویند. نوآوری تبدیل خلاقیت به عمل و یا نتیجه می باشد.

نوآوری فرآیندی است که کارآفرینان توسط آن فرصتها را به ایده های قابل عرضه به بازار تبدیل می کنند، به کمک این ابزار است که آنها به تغییرات شتاب می بخشند.

۳-۱ فرآیند نوآوری

فرآیند نوآوری چیزی بیش از یک ایده خوب است.سرچشمه ایده اهمیت دارد و نقش اندیشه خلاقانه ممکن است در آن توسعه، حیاتی باشد. میان ایده ای که از اندیشه پردازی صرف می آید و ایده ای که حاصل اندیشه بسط یافته، پژوهش، تجربه و کار است تفاوت فراوان می باشد.

نوآوری فرآیندی است که از تصور شروع و به انتشارتجاری محصول یا خدمت جدید ختم میشود. معمولا نوآوری به صورت اقدامات متوالی یا مراحل پیاپی صورت می گیرد. برای اینکه فرآیند نوآوری موفقیت آمیز به اجرا درآید باید مراحل این فرآیند به ترتیب در سازمان رخ دهد. این مراحل عبارتند از:

• نیاز به تغییر و نوآوری زمانی که افراد نسبت بهدعملکرد فعلی خود ناراضی هستند.
  
• ارائه نظر یا ایده جدید برای انجام دادن کارها که می تواند به صورت الگو، طرح یا برنامه باشد.
  
• پذیرفتن نظر یا ایده مطرح شده توسط مسئولین،مدیران و یا تصمیم گیرندگان
  
• اجرای ایده، روش یا رفتار جدید توسط اعضاءسازمان
  
• تخصیص منابع انسانی لازم
  

 شکل۲. فرآیند نو آوری موفقیت آمیز

۳-۲ موانع نوآوری

موانع بسیاری وجود دارد که سبب می شود فرآیند نوآوری با مشکلات جدی مواجه شود. از موارد زیر می توان به عنوان موانع نوآوری نامبرد:

• عدم تشویق و حمایت از پیشتازان و حامیان نوآوری
  
• دسترسی نداشتن به منابع و امکانات و تجهیزات
  
• نداشتن وقت آزاد برای فکر کردن درباره ایده نو
  
• دست به دست گرداندن پیشنهادهای جدید و فقدان سیستم پیشنهادی بی نام
  
• عدم آگاهی از معیارهای ارزیابی ایده های نو
  
• اطلاعات بیش از حد
  
• مبارزات و سیاست بازیهای سازمانی
  
• افق زمانی کوتاه مدت برای سودآوری
  

این مقاله بخشی از کتاب "خلاقیت و نوآوری اساس کارآفرینی" نوشته مهرداد بیات، الناز بیات، و آرزو بک زاده بود. مطالعه این کتاب به کلیه مدیران حوزه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و خصوصا دانشجویان عزیز و ارجمند پیشنهاد میشود.