روش های تحقیق در مدیریت و حسابداری

شرایط حاکم بر فضای کسب و کار دنیای امروز از جمله عدم اطمینان، پویایی، تکه تکه شدن بازارها، تغییر سلایق و نگرش مشتریان و سطح وفاداری پایین تر و کوتاه مدت تر آن ها، رقابت گسترده و پیشرفت های فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی و ده ها مسئله و چالش دیگر باعث شده بنگاه های کسب وکار در جست و جوی راه هایی برای غلبه بر مسائل پیش رو و در نتیجه دستیابی به سهم بیشتری از بازارها باشند. در محیط کسب و کار با چنین مختصاتی، یک راه حل جهت زنده ماندن و ادامه حیات، استفاده از تحقیق علمی و مناسب در حوزه های مختلف است.

به عبارت ساده تر، در جهان امروز، تغییرات مداوم و بنیادی در همه عرصه ها از جمله بازارهای جهانی در جریان است که رقابت را بسیار متلاطم و پیچیده می سازد. برای مواجهه با تغییرات محیطی و حرکت در جهت رشد و افزایش سهم بازار به ویژه در بازارهای خارجی، تحقیقات علمی نقش مؤثری ایفا می کند. در واقع بنگاه ها با استفاده از تحقیقات علمی و در نتیجه بازارشناسی علمی، ریسک و عدم اطمینان خود را در ورود به بازارهای جهانی به حداقل رسانده و حتی از این طریق به یک مزیت رقابتی پایدار دست می یابند.

انواع تحقیق از نظر نتایج

طرح های پژوهش از نظر پیامد اجرا به 3 گروه اصلی، پژوهش های بنیادی، کاربردی و توسعه ای طبقه بندی می شوند.

تحقیق بنیادی

پژوهش بنیادی، پژوهشی است که به کشف ماهیت اشیاء، پدیده ها و روابط بین متغیرها، اصول، قوانین و ساخت یا آزمایش تئوری ها و نظریه ها پرداخته و به توسعه مرزهای دانش رشته علمی کمک می نماید. این نوع پژوهش فاقد هدف مشخص تجاری بوده و طی آن تلاش می شود که دانش و نظریه ها به طور عام و خالص توسعه و گسترش یابد و لزوماً کاربرد علمی برای نتایج پیش بینی نشده است. هدف اساسی این نوع تحقیقات آزمون نظریه ها، تبیین روابط بین پدیده ها و افزودن به مجموع دانش موجود در یک زمینه خاص است.

تحقیق کاربردی

اصول و روش های انجام دادن تحقیق کاربردی همانند تحقیق بنیادی است. بدین معنا که در اینجا نیز افراد مورد مطالعه به روش تصادفی انتخاب می شوند و نتایج حاصل از تحقیق در مورد گروه نمونه، به جامعه ای که نمونه از آن انتخاب شده است، بر اساس همان اصول تحقیق بنیادی تعمیم می یابد. تفاوت اصلی تحقیق کاربردی با تحقیق بنیادی در این است که هدف محقق از تحقیق کاربردی، دستیابی به اصول و قواعدی است که در موقعیت های واقعی و عملی بکار بسته می شوند و به بهبود محصول و کارایی روش های اجرایی کمک می کنند.

تحقیق توسعه ای

پژوهش توسعه ای پژوهشی است که عمدتاً به نوآوری در روش ها، دستگاه ها و محصولات یا به اصلاح و بهبود آنها منجر می شود. پژوهش توسعه ای، هرگونه فعالیت منظم مبتنی بر دانش موجود حاصل از پژوهش ها و یا تجارت است که به منظور تولید مواد، فرآورده ها و سایر ابزار و فرآیندها و روش های جدید و یا بهبود آنها صورت می گیرد. پژوهش بنیادی و کاربردی و نیز تجربیات علمی، در راستای بهینه سازی تولید مواد، عملیات، خدمات وسیستم ها استفاده می کند و موجب اصلاح و بهبود تأسیسات موجود یا محصولات می شود.

انواع دیگر تحقیق از نظر کنترل متغیرها شامل تحقیق غیرآزمایشی و تحقیق آزمایشی، انواع تحقیق بر حسب زمان، از نظر فرایند اجرا، از نظر منطق اجرا به طور مفصل در فصل ششم کتاب روش های تحقیق در مدیریت و حسابداری توضیح داده شده اند.

چگونگی انتخاب روش تحقیق مناسب

انتخاب نوع روش تحقیق به عواملی چون ماهیت موضوع تحقیق، اهداف، سؤالات و فرضیه های تحقیق بستگی دارد. لازم به ذکر است که محقق در انجام یک کار پژوهشی الزاماً نباید تنها از یک روش تحقیق استفاده نماید، بلکه می تواند به طور ترکیبی از انواع روش های تحقیق استفاده کند. یعنی در بسیاری از تحقیقات علوم انسانی محقق از چند روش تحقیق به صورت تواماً جهت انجام تحقیق استفاده می نماید. به منظور انتخاب راحت و مطمئن روش تحقیق مناسب می توان از نمودار درخت تصمیم گیری روش تحقیق استفاده کرد.

درخت تصمیم گیری انتخاب روش تحقیق

همانطور که در نمودار مشاهده می شود، ابتدا محقق بایستی به این سؤال پاسخ دهد که آیا در انجام تحقیق به دنبال بررسی روابط علت و معلولی بین متغیرها می باشد یا خیر؟ در صورتی که پاسخ بله و مثبت است، مسخص می گردد که بایستی از دو روش آزمایشی یا پس رویدادی (علمی – مقایسه ای) استفاده نماید.

اما برای آن که مشخص شود کدام یک از این دو روش مناسب تر است، بایستی به این سؤال پاسخ دهد که آیا متغیرهای مستقل دستکاری می شوند یا خیر؟ در صورت دستکاری متغیرها روش آزمایشی و در صورت عدم دستکاری روش پس رویدادی مناسب می باشد. در مرحله قبل اگر محقق درصدد بررسی رابطه علت و معلولی متغیرها نباشد و جوابش خیر باشد، بایستی به این سؤال پاسخ دهد که آیا رابطه بین متغیرها قابل پیش بینی است یا خیر؟ در صورت مثبت بودن پاسخ روش مناسب، تحقیق همبستگی و در صورت منفی بودن بایستی به این سؤال پاسخ داد که آیا شرایط و وضعیت فعلی و کنونی مورد بررسی میباشد یا شرایط و وضعیت گذشته؟ در صورت بررسی وضعیت موجود، روش مناسب توصیفی (متناسب با عنوان تحقیق) یک یا چند روش تحقیق توصیفی استفاده می گردد. در صورت بررسی وضعیت گذشته، روش تحقیق مناسب، تاریخی می باشد.

کتاب روش های تحقیق در مدیریت و حسابداری

این کتاب تحت عنوان روش های تحقیق در حسابداری و مدیریت تألیف گردیده است. با توجه به سرفصل های ارائه شده در رابطه با درسی با همین عنوان برای رشته های مدیریت و حسابداری و سایر رشته های مرتبط تدوین شده است. همچنین با توجه به نیاز دانشجویان به ویژه در نگرش پایان نامه و رساله سعی شده است فصول با توجه به بخش های موردنیاز چه از حیث موضوعی و چه از نظر ترتیب نگارشی ضمن برخورداری از بیانی ساده، طوری تدوین گردد که برای علاقه مندان به ویژه مدیران بنگاه ها و دانشجویان مفید باشد.

ساختار کتاب

ترکیب کتاب روش های تحقیق در مدیریت و حسابداری بدین ترتیب است که در فصول اول، دوم و چهارم به ترتیب به مفهوم تحقیق و انتخاب موضوع، بیان مسئله، اهمیت موضوع و ضرورت تحقیق و اهداف، سؤالات و فرضیه های تحقیق، مطابق با فصل اول پایان نامه پرداخته شده است. در فصل سوم به پیشینه تحقیق و چارچوب نظری، مورد استفاده در فصل دوم پایان نامه اشاره شده است. در فصول پنجم تا هشتم به متغیر و مقیاس سنجش آن، انواع روش تحقیق، ابزار گردآوری داده ها و جامعه آماری و نمونه گیری مورد استفاده در فصل سوم پروژه تحقیق اشاره دارد. در فصل نهم و دهم به ترتیب روش های تجزیه و تحلیل داده ها و نحوه تنظیم و تدوین گزارش تحقیق آورده شده است که می تواند در فصول چهارم و پنجم پایان نامه مورد استفاده قرار بگیرد.