عوامل استرس شغلی در محیط کار

استرس شغلی مهمترین عامل زیان آور روحی –روانی محیط کار است. وقتی که نیازهای شغلی در یک شغل خاص با توانایی های فرد شاغل در آن کار متناسب نباشد استرس شغلی به وقوع می پیوند. با پیشرفت علم و تکنولوزی و زندگی ماشینی میزان استرس اجتماعی و همچنین استرس شغلی روز به روز افزایش پیدا می کند.

استرس

کلمه استرس به معنی فشار و نیرو است و منظور از کاربرد متداول این کلمه، فشارهای روحی روانی وارده بر انسان می باشد. انباشته شدن رویدادهای مختلف، اعم از رویدادهای زندگی، اجتماعی، شغلی و ... که سازگاری فرد را با وضع موجود برهم می زند، موجب استرس می گردد.

هر محرکی که در انسان ایجاد تنش کند و در او پاسخی برانگیزد، عامل استرس زا شناخته می شود. این عامل ممکن است یک واقعه، موقعیت، شرایط، مشکل، شخص، شیء، شغل و غیره باشد.

در اثر وجود استرس، ممکن است بیماری هایی در فرد شاغل ایجاد گردد که مهم ترین آن عبارتند از: افزایش فشار خون، بیماری های عروق قلب، آسم و افسردگی، در انتها به صورت ادامه استرس و ناتوانی فرد در مقابله با استرس دچار وضعیتی خواهد شد که قادر به انجام هیچ کاری نیست و توان هر گونه عکس العمل، مقاومت و برخوردی را از دست خواهد داد.

فاکتورهای ایجاد استرس شغلی در محیط کار

فاکتورهای متعددی در محیط کار می توانند استرس زا باشند. برخی از این فاکتورها به شرح زیر هستند:

• ساعات طولانی کار می تواند در فرد استرس زا باشد.
  
• کار شیفتی یعنی کار کردن در ساعاتی به غیر از ساعات معمول روز در فرد ایجاد استرس می کند.
  
• کاری که تنظیم سرعت آن در اختیار کارگر نباشد می توان استرس ایجاد نماید.
  
• عدم رابطه معقول و منطقی و واجد اطمینان و اعتماد بین کارگر و همکارانش و یا بین کارگر و سرپرست و روسای قسمت ایجاد استرس می نماید.
  
• عدم امنیت شغلی وتهدید به از دست دادن کار استرس زا است.
  
• ابهام در شغل و وجود تعارض در شغل برای فرد کارگر استرس زا است. وجود عوامل خطر ساز فیزیکی، شیمیایی، ارگونومیکی و بیولوژیکی می تواند استرس را در محیط کاری فرد ایجاد نماید.
  

تعریف استرس شغلی

استرسی که در حوزه ی معینی از زندگی رخ می دهد و عوامل مشخصی در پدید آمدن آن نقش دارد. استرس یکی از مشکلات مهم و روزافزون بهداشت کار است و از نظر اقتصادی یکی از علل بازدارنده، محسوب می گردد. انباشته شدن عوامل یا وضعیت های مرتبط با شغل که معمولا استرس زا نیز هستند باعث ایجاد استرس شغلی می شوند.

استرس شغلی، استرسی است که فرد معینی بر سر شغل مشخصی دستخوش آن می گردد. بسته به تجربه فرد شاغل، میزان قدرت و ضعف او در مواجهه با شرایط موجود و شخصیت او ممکن است دچار مشکلاتی شود که شامل مشکلات روانی، جسمانی و رفتاری می باشد. از مشکلات روانی می توان از نارضاتی شغلی نام برد که شخص با بی میلی و با تاخیر به سرکار خود می آید و باعث غیبت از کار، رها کردن شغل، افزایش حوادث ناشی از کار و کاهش بهره وری می گردد.

عوامل استرس شغلی در محیط کار

عوامل و ویژگی های مختلفی در محیط کار وجود دارد که ممکن است باعث استرس شغلی گردند. این ویژگی ها به پنج گروه کلی تقسیم شده اند که عبارتند از:

• ویژگی های نقش
  

ناسازگاری نقش / ابهام نقش / عدم وجود منابع کافی جهت انجام کار / عدم وجود توانایی کافی جهت انجام کار

• ویژگی های شغل محوله
  

بار زیاد کمی و کیفی کار / بار کم کمی و کیفی کار / پذیرفتن مسئولیت زندگی سایر افراد / قدرت کم تصمیم گیری

• جو و ساختار سازمانی
  

عدم وجود ارتباط کافی / اختلالات بین فردی / تعارض با اهداف سازمان / تغییر در سازمان

• پیشرفت های شغلی
  

پذیرفتن مسئولیت جدید فرارتر از میزان آموزش / فقدان فرصت پیشرفت / بیکاری

• خصوصیات محیط کار
  

مواجهات فیزیکی / مواجهات شیمیایی / مشکلات ارگونومیکی / سرو صدا / بوها / خطرات ایمنی / محیط کار کثیف.

استرس و بیماری

علاوه بر اثرات استرس بر بهداشت روانی نظیر اضطراب، تنش، عصبانیت، افسردگی، افزایش روحیه تهاجمی، تحریک پذیری و غیره و همچنین اختلالات رفتاری مانند اعتیاد به الکل، مطالعات همه گیری شناسی، ارتباطی قوی بین عوامل استرس زا و بیماری های جسمانی را نشان داده است.

بیماری های قلبی عروقی

بسیاری از پزشکان معتقدند که استرس بویژه استرس شغلی، یکی از مهممترین علل بیماری عروق کرونر و انفارکتوس میوکارد می باشد. افزایش فشار خون و افزایش مقدار کلسترول خون نیز در مشاغل پر استرس، بیشتر گزارش شده اند.

بیماری های گوارشی

این بیماری ها بخصوص زخم معده، از نظر زمانی با استرس و تغییرات هیجانی مرتبط بوده است. سایر مشکلات گوارشی ناشی از استرس عبارتند از کولیت اولسراتیو، سندرم روده تحریک پذیرف یبوست، اختلال اشتها و غیره.