مدیریت زنجیره تامین در مدیریت تولید و عملیات

زنجیره تامین شامل کلیه مراحل درگیر به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در برآوردن خواست مشتری است. زنجیره تامین نه تنها سازنده و تامین کننده را در برمیگرد، بلکه حمل و نقل کننده، انبارها، خرده فروش و مشتری را نیز شامل می شود. بنابراین زنجیره تامین یک فرآیند است که همه فرآیندهایی را که در ساخت یک محصول ارزش ایجاد می نماید، را شامل می شود.

یک زنجیره تامین متشکل از دو یا چند سازمان از نظر قانونی مجزا است که از طریق جریان مالی، مواد و اطلاعات به یکدیگر مرتبط می گردند. این سازمان ها ممکن است شرکت های تولید کننده قطعات یا محصولات، فراهم آورندگان خدمات لجستیکی یا حتی مشتری نهایی باشند.

کسب و کارها به زنجیره تامین خود واسته هستند زیرا آنچه برای شکوفایی و بقاء نیز دارند را برای آنها فراهم می سازد. هر کسب وکار در یک یا چند زنجیره تامین قرار میگیرد و در هریک نقشی ایفا می کند.

یک مشتری را تصور کنید که برای خرید یک پودر شوینده وارد یک فروشگاه بزرگ می شود. زنجیره تامین با مشتری و نیاز آن به پودر شوینده آغاز می شود. مرحله بعد خود فروشگاه است که مشتری از آن دیدن می کند. پس از آن انبارهای فروشگاه که محصولات در آن انبار شده اند بخشی از زنجیره تامین هستند.

پس از آن نوبت به تولید کننده می رسد و پس از آن شرکت های پخش مختلفی که مواد اولیه را به تولید کننده پودر رسانده اند و خود تولید کنندگان مواد اولیه بخشی از زنجیره تامین یک پودر شوینده هستند.

به طور معمول یک زنجیره تامین شامل موارد زیر است:

• مشتری
  
• خرده فروش ها
  
• عمده فروش ها
  
• شرکت های توزیع کننده
  
• تولید کننده
  
• تامین کنندگان سرمایه
  
• تامین کنندگان مواد اولیه

باید توجه داشت که این زنجیره تنها در حال انتقال محصول فیزیکی نیست، بلکه می تواند انتقال اطلاعات، سرمایه، طرح و اندیشه، و ... نیز بدهد.

تعاریف زنجیره تامین

برخی از تعاریف زنجیره تامین به صورت زیر است:

• یکپارچگی فرآیندهای کلیدی کسب وکار از مصرف کننده نهایی تا تامین کنندگان اولیه که محصولات، خدمات و اطلاعاتی را فراهم می آورند که برای مشتری ارزش افزوده ایجاد می کند.
  
• مدیریت زنجیره تامین هماهنگی تولید، موجودیف مکان وحمل و نقل در میان اجزا در یک زنجیره تامین به منظور دست یابی به بهترین ترکیب از پاسخگویی و کارایی برای بازاری است که به آن خدمت داده می شود.
  
• مدیریت زنجیره تامین، مدیریت اطلاعات، مواد و جریان نقدینگی در میان چند حوزه کارکردی هم درون سازمان ها و هم بین آنها را شامل می گردد.
  
• مدیریت زنجیره تامین مجموعه ای از رویکردها ست که به منظور یکپارچه نمودن تامین کنندگان، تولید کنندگان، انبارها و فروشگاه ها به طور کارا مورد استفاده قرار می گیرد.
  
• مدیریت زنجیره تامین برنامه ریزی و مدیریت همه فعالیت ها شامل منبع یابی و تدارکات، تبدیل و همه فعالیت های مدیریت لجستیک است. همچنین، مدیریت زنجیره تامین هماهنگی و همیاری با اعضا کانال را در بر میگیرد. در اصل مدیریت زنجیره تامین، مدیریت عرضه و تقاضا درون و میان شرکت هاست.
  
• مدیریت زنجیره تامین یکپارچگی، هماهنگی و همکاری میان سازمان ها در زنجیره تامین را شامل می شود.
  

مدیریت زنجیره تامین

در گذشته، اکثر سازمان ها کمتر زنجیره تامین خود را مدیریت می کردند. در عوض تمایل داشتند که بر روی عملیات خودشان و بر روی تامین کنندگان بلافصل خودشان متمرکز باشند. اما امروزه مدیریت کارا و اثربخش زنجیره تامین به عنوان یک منبع مزیت رقابتی در یک محیط رقابتی شدید در نظر گرفته می شود.

مدیریت موثر زنجیره تامین به افزایش ارزش و رضایت مشتری و بهبود واکنش پذیری زنجیره تامین منجر میشود. واکنش پذیری زنجیره تامین به کاهش زمان تاخیرها، انطباق با تغییرات پیش بینی نشده در تقاضا و غلبه بر تغییرات محیطی در بازار اشاره دارد. مدیریت موثر زنجیره تامین، ارزش مشتری و سود برای هر عضو زنجیره را حداکثر می کند.

بخوانیم- مبانی زنجیره تامین- انتشارات ادیبان روز

بنابراین، هدف هر زنجیره تامین، باید حاکثر نمودن ارزش کل ایجاد شده باشد.

چالش های مدیران زنجیره تامین خدمات

چالش های مدیران زنجیره تامین خدمات شامل:

• عدم اطمینان، پیچیدگی، هماهنگی/ همکاری و انبطاق اهداف و انگیزه هاست.
  
• عدم اطمینان و برطرف کردن آن:
  
• عدم اطمینان بزرگترین چالش پیش روی اکثر سازمان های خدماتی است و سه مورد دیگر نیز در برخی زنجیره های تامین خدمات و نه همه آنها وجود دارد. عدم اطمینان ناشی از نوسانات تقاضاست.
  

دلایل بسیاری جهت ایجاد نوسانات وجود دارد:

برای مثال، بارش برف شدید باعث خانه نشینی صاحبان فروشگاه و خرید به صورت آنلاین شود که این امر ممکن است بحران تقاضا برای کالا و خرید های آنلاین به وجود آورد.

برخی نوسانات به راحتی قابل پیش بینی هستند و می توان جهت مقابله آنها آماده شد. به طور مثال، تقاضا برای سفر در طول تعطیلات افزایش خواهد داشت. البته مشکل اصلی اتفاقات و نوسانات غیرقابل پیش بینی است که چالش های بزرگی را پیش پای مدیران زنجیره تامین خدمات قرار می دهند.

در زنجیره های تامین تولیدی برخی راهکارها جهت مقابله با عدم اطمینان بیان شده است که می توان به موجودی احتیاطی و اضافه کاری اشاره شده کرد. برای اکثر خدمات این دو قابلیت وجود ندارد. اکثر خدمات نابود شدنی و غیرقابل انبارش هستند.

اضافه کاری نیز نمی تواند ظرفیت اکثر خدمات را افزایش دهد. یک رستوران ممکن است با اضافه کااری پرسنل، بتواند ساعات بیشتری ارائه خدمت کند، اما با اضافه کاری پرسنل هتل، ظرفیت هتل برای پذیرش مسافران بیشتر افزایش می یابد؟

عدم اطمینان مهم دیگر در زنجیره های تامین خدمات، عدم اطمینان تامین و تدارکات است. به طور مثال، عدم اطمینان در تامین خون به موقع، چالش بزرگی برای بیمارستان است و یا عدم اطمینان در تامین واکسن یک بیماری خاص، ممکن است به قیمت جان انسان ها تمام شود.

پیچیدگی

پیچیدگی، چالشی است برای سازمان های بزرگ خدماتی با داشتن تعداد تسهیلات فراوان و عملیات جهانی. یک سازمان خدمات جهانی، باید بخشی از تدارکات را در کشوری که در آن حضور دارد انجام دهد.

برای مثال، هواپیمایی که پروازهای بین المللی دارد به تدارکات کشوری که در آن هواپیما فرود می آید و یا سوخت گیری می کند از جمله عملیات تعمیر و ناگهانی، تغذیه، خدمات تمیزکاری و خدمات بهداشتی وابسته است.

برخی سازمان های خدماتی با نوع متفاوتی از پیچیدگی مواجه هستند. سازمان های دولتی، از آنجا که توسط دولت و مالیات تامین مالی می شوند، هر گونه فعالیت که انجام دهند در معرض عمومی و رسانه ها قرار می گیرد وتوسط قوانین و مقررات کنترل می گردد.

هماهنگی و همکاری

هماهنگی و همکاری سازمان خدماتی با تامین کنندگان در قالب عواملی مانند: در دسترس بودن، کیفیت و زمان تحویل بسیار مهم است. برای مثال، تامین به موقع و عدم تاخیر باعث موفقیت یک عملیات کمک رسانی به زلزله زدگان می شود.

تامین کنندگان یک زنجیره تامین تولیدی علاقه و انگیزه زیادی در موفقیت نهایی محصول در بازار دارند چرا که موفقیت محصول باعث سفارش مجدد تولید کننده و سود بیشتر است. در صورت شکست محصول، اگر علت شکستف کیفیت تامین کننده شناخته شود، رابطه میان تولید کننده و تامین کننده قطع می شود.

انطابق اهداف و انگیزه ها

انطباق اهداف و انگیزه های تولید کننده و تامین کننده سبب موفقیت کل زنجیره تامین می گردد وتمام اعضا سود خواهند برد. جالب است که این نوع رابطه هم افزا در اکثر زنجیره های تامین خدمات وجود ندارد. دلیل آن نیز این است که موادی که توسط تامین کننده تهیه می شود به عنوان جزئی از محصول نهایی (خدمت) نمی باشند. اما کیفیت و مقدار تدارکات و زمان و مکانی که تحویل داده می شوند می توانند نقش مهمی در عملکرد زنجیره تامین خدمات ایفا کند.

همچنین مشتریان بروز هر گونه اختلال در خدمت رسانی را بر عهده سازمان ارائه کننده خدمات می دانند و به هیچ وجه توجهی به تدارکات و تامین کنندگان سازمان مورد نظر ندارند.