درباره کتاب مدیریت شبکه های اجتماعی و کسب و کارهای پلتفرمی

محبوبیت بسیار زیاد شبکه‌های اجتماعی در دهه‌های اخیر که بخش عمده آن به ­دلیل سازگاری­شان با تلفن‌های همراه و دسترسی دائمی به آن­هاست، آن‌ها را به عناصر تفکیک ناپذیر مصرف رسانه‌ای ما تبدیل کرده‌اند و به­ نظر می‌رسد با تنوع خدماتشان، در آینده هم نقش عمده‌ای در سپهر ارتباطی ما خواهند داشت. از این رو آشنایی با چیستی آن­ها، تفاوت­های میان آن­ها و مدل‌های اداره آن­ها، ما را چه به­ عنوان پژوهشگران و دانشجویان رشته‌هایی چون مدیریت رسانه، بازاریابی، روابط عمومی و ارتباطات و چه به­ عنوان کاربران عمومی و علاقه­ مند به دانستن، به دانشی ضروری مجهز خواهد کرد.

اهداف کتاب

این کتاب با این اهداف تألیف شده است:

۱. ارائه یک منبع درسی برای درس مدیریت رسانه‌های اجتماعی مقطع کارشناسی­ ارشد، مدیریت رسانه و یک منبع جانبی برای درس مدیریت شبکه‌های اجتماعی در مقطع دکتری همین رشته.
۲. آشنایی بهتر کارآفرینان عرصه‌های رسانه‌های دیجیتال و صنایع خلاق با اصول محوری پلتفرم‌ها جهت طراحی بهینه کسب­ و­کار
 ۳. معرفی شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌ها به شکلی فراتر از اطلاعات کلیشه‌ای رایج.

در این راه، کتاب با استفاده از منابعی کاملاً جدید (منتشرشده بین سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷) و به شکل تألیفی، یعنی با بهره گیری از مثال های ایرانی و تجارب مؤلف، کتاب حاضر به رشته تحریر درآمده است. در عمل می توان گفت بخش اعظم این کتاب با استفاده از مطالب کتب زیر نوشته شده است:

• Platform Strategy نوشته ریله و ریله ۲۰۱۷
• Platform Revolution نوشته پارکر و همکاران ۲۰۱۶
• Platform Scale نوشته چوداری ۲۰۱۵ 

 در ابتدای کتاب واژه های بنیادی که در فهم بهتر و روشن شدن مطلب به مخاطبین کمک می کند شفاف سازی شده اند. هدف اصلی این کتاب آشنا کردن خوانندگان با شیوه کار پلتفرم‌ها و تأثیر آن­ها بر تحول کسب­ و­کارها است. ولی چنانچه تمایل به دانستن بیشتر درباره سایر ابعاد پلتفرم‌ها و شبکه ­های اجتماعی دارید، منابعی که در انتهای این کتاب معرفی شده‌اند دیدگاه‌های به‌روز و ارزشمندی را فراهم می‌کنند.

با مقدمه‌ای که ارائه شده است، انتظار می‌رود که خوانندگان بر ویژگی بنیادین هم‌آفرینی و همکاری در خلق ارزش مشترک در پلتفرم‌ها آگاه شده باشند. آنچه که در فصل‌های مختلف کتاب آورده شده است همه برپایه ماهیت خلق ارزش مشترک و هم‌آفرینی پلتفرم‌های اجتماعی است و شناخت اینکه چگونه ظهور این پلتفرم‌های هم‌آفرین بنیان و اساس کسب ­و­کارها را دگرگون کرده و چگونه مدیریت این شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی نیازمند کسب دانش جدیدی از نحوه کارکرد و مدل کسب­ و­کار این پلتفرم‌ها است.

 تعریف پلتفرم و کسب و کار پلتفرمی

تعریف اینکه یک کسب­و­کار پلتفرمی چیست کار دشواری است. واژه پلتفرم در زمینه‌های مختلف به معانی گوناگون به ­کار رفته است. در یک تعریف ساده واژه پلتفرم عمدتاً « به چیزی که می­توان بر روی آن چیزی را ساخت / یا چیزی را گذاشت» اطلاق شده است. یک تبیین فیزیکی از این تعریف را می‌توان در صنعت خودرو دید که گفته می‌شود محصول جدید ایران خودرو روی پلتفرم سمند طراحی شده است. گاهی هم این واژه در معنایی کاملاً فناورانه به ­کار رفته و گفته می‌شود این برنامه روی پلتفرم ویندوز یا اندروید یا آی او اس نوشته شده است. موشک را هم از روی پلتفرم پرتاب می‌کنند که در اینجا معادل سکوی پرتاب یا فقط سکو به­ خوبی جا افتاده است.

طبق تعریف ریله و ریله (2017؛ ص 22)
«کسب­ وکار پلتفرمی کسب­ و­کاری است که از طریق جذب، انطباق دادن و اتصال دادن دو یا چند گروه مشتریان و امکان‌پذیر ساختن تعامل میان آن‌ها، ارزش قابل ­توجهی ایجاد می‌کند»

ویژگی بنیادین پلتفرم‌ها چندجانبه‌‌ بودن آن­هاست. به این معنی که در آن‌ها دو یا چند طرف بازار وجود دارند که در پلتفرم باهم مبادله ارزش می‌کنند. شاید واژه فنی که برای این ویژگی به کار می‌رود یعنی multi-sided market هنگامی که اولین کسب ­و­کارهای پلتفرمی همچون شرکت‌های کارت­های اعتباری مَسترکارت و ویزا شروع به کار کردند به آن­ها اطلاق نمی‌شد. ولی عملیات آن­ها، یک ویژگی بنیادین و خاص کسب ­وکارهای پلتفرمی را نشان می‌دهد.