راهبردهای پرورش هوش کودکان با نیازهای ویژه

کودکان با نیازهای ویژه در جامعه ایران با کمبود امکانات و تسهیلات آموزشی و توانبخشی به طور جدی روبرو هستند. اما مشکل اصلی اینکودکان نگاه های ترحم آمیز و بعضا منفی جامعه است که از عدم شناخت کافی کودکان بانیازهای ویژه نشات میگیرد. لذا آگاه سازی جامعه در جهت تغییر نگرش های منفی نسبت به این کودکان و خانواده های آنها نیازمند سرمایه گذاری دارد.

کودکان دیرآموز

کودکان دیر آموز، کودکانی هستند که طبق آخرین تعریف دارای بهره هوشی بین 71 تا 85 می باشند وعلی رغم داشتن نیازهای آموزشی ویژه،برای جایابی در سیستم آموزش ویژه مناسب نیستند و طبق اصول نهضت عادی سازی ویکپارچه سازی آموزشی باید در مدارس عادی آموزش ببینند.

تشخیص این نوع افراد معمولا با مشکل مواجه است زیرا در ظاهر مشکلی ندارند و در فعالیتهای عملی و اجتماعی رضایت بخش عمل می کننداما در مهارت های تحصیلی مانند خواندن و ریاضیات همانند همسالان عادی خویش موفق نیستند.

آموزش تلفیقی

یکی از روشهای موفقیت آمیزی که اخیرا در مدارس اجرا شده، تلفیق دانش آموزان با نیازهای ویژه با دانش آموزان عادی است. این امرمزایای زیادی داشته از جمله:

• کسب محدوده گسترده تری از رفتارهای اجتماعی
  
• رشد مهارت های زبانی
  
• دستیابی به اهداف تحصیلی
  
• در نظر گرفته شدن به عنوان اعضای مهم و موثرجامعه
  

سازگاری و هماهنگی با شرایط مدرسه و کلاس براساس نیازهای این دسته از دانش آموزان است. این رویکرد به سرعت رو به گسترش است. در راستای همین رویکرد بر از بین رفتن نگرش های منفی و تبعیض آمیز نسبت به افراد با نیازهای ویژه تاکید شده است.

هدف تشکیل جامعه فراگیر جهت دست یابی همه ی کودکان و جوانان به آموزش عادی و موثر و مناسب است. شیوه نامه آموزش تلفیقی/فراگیر در جهت ارتقای کمی و کیفی نظام آموزش و پرورش کشور و تحقق آموزش برای همه تدوین شده است.

آموزش تلفیقی بدون امکانات جواب نمی‌دهد

مانند هر طرح دیگر، طرح تلفیق دانش آموزان نیز نیازمند امکانات و پشتوانه اجرایی است. متاسفانه در بسیاری از مدارس عادی کشور به خصوص در شهرهای کوچک مدارسبرای رفت و آمد دانش آموزان معلول جسمی-حرکتی مناسب سازی نشده اندو کتاب های بریلو سایر تجهیزات درسی مورد نیاز برای تحصیل نابینایان فراهم نیست و به همین دلیل این دسته از دانش آموزان ناگزیرند وارد مدارس استثنایی شوند. این در حالی است که در اغلب روستاها و شهرهای کوچک کشور، مدرسه استثنایی وجود ندارد و اینگونه مدارس تنها در مراکز استان ها متمر کز هستند. 

سهیل معینی رئیس هیات مدیره انجمن باور – انجمن فعال در زمینه حقوق معلولان- در مصاحبه ای با جام جم در رابطه با طرح تلفیقی آموزش و پرورش و امکانات اجرایی آن می گوید:

آموزش و پرورش تلاش زیادیکرده تا دانش‌آموزان استثنایی در مدارس عادی تلفیق شوند که اتفاقا سیاست خوبی است، اما مشکل اینجاست که دانش‌آموز معلول را به مدارس عادی می‌فرستند، بدون این که ازاو حمایتی به عمل بیاید، مثلا در کمتر مدرسه عادی برای زنگ ورزش و هنر دانش‌آموزمعلول، امکاناتی اندیشیده شده است و معمولا این زنگ‌ها برای دانش‌آموزان معلول به زنگ تفریح تبدیل می‌شود. 

راهبردهای عملی برای آموزش دانش آموزان دیرآموز:

• تقویت و تربیت حواس باید به عنوان یکی از ارکان مهم در نظر گرفته شود و هرگونه آموزش به کودک باید با استفاده از حواس او آغازشود.
  
• فراهم کردن فعالیت های عینی و معنی دار و ایجاد زمینه برای مشارکت گروهی
  
• فراهم کردن محیط با نشاط و راحت در جهت تسهیل فرآیند یادگیری
  
• تمرین و تکرار مستمر و داشتن برنامه دقیق جهت تقویت کودکان
  
• واداشتن آنها به تلاش و تفکر
  
• تکالیف درسی نه خیلی سخت و نه خیلی راحت
  
• تشویق کردن آنها به صحبت کردن و برقراری ارتباط
  
• کاهش زمان انجام تکالیف و فعالیتهای درسی و افزایش دوره های انجام فعالیت
  
• تقویت اعتما د به نفس در دانش آموزان
  

 از آنجا که این دانش آموزان در ظاهر مشخصات بالینی خاصی ندارند نباید فقط به نتایج آزمونهای هوشی در برنامه ریزی آموزشی برایاین افراد اکتفا کرد بلکه باید ارزیابی همه جانبه از همه کنش وریهای فرد بعمل آیدتا سطح تحول فرد تشخیص داده شود.

توانایی ها و ضعفهای این افراد باید شناسایی شده و از نتایج این ارزیابی ها در برنامه ریزی آموزشی و توانبخشی استفاده شود. سه اصل در آموزش کودکان دیر آموز یعنی والدین، آموزش فردی، و ارزیابی مستمر را می بایست پیوسته در نظر داشت.

معرفی کتاب: پرورش هوش کودکان با نیازهای ویژه –- انتشارات ادیبان روز

 کتاب پرورش هوش کودکان با نیازهای ویِژه مشتمل بر دو بخش است. در بخش اول، به اجمال به نیاز مربیان در حوزه کودکان با نیازهای ویژه و اهداف و موضوعات تکالیف مندرج در بخش دوم اشاره شده است. در بخش دوم علاوه بر یادآوری انتظارات از یادگیری کودکان در پیش دبستان / آمادگی، مواد آموزشی بصورت تصویری با توجه به نیازهای کودکان با مشکلات یادگیری و دیرآموزان آورده شده است.