نظریه های سازمان و مدیریت و مفهوم تصمیم گیری

  • نظریه های سازمان و مدیریت و مفهوم تصمیم گیری

این مقاله به بررسی انواع نظریه های سازمان و مدیریت مانند نظریه ی مدیریت علمی، مدیریت بروکراسی، مدیریت کمی و غیره می پردازد. همچنین تاریخچه ی این نظریات را مورد بررسی قرار میدهد. سپس با بیان نظریه ی سیستمی اصطلاحاتی که درسیستم مطرح است را بیان می کند. همچنین با تشریح سیستم باز و بسته و ویژگی های آن ها مخاطب را با اهمیت سیستم در مدیریت آشنا می کند.

 

طبقه بندی تاریخی نظریه های سازمان و مدیریت

آغاز طرح نظریه های مدیریت و سازمان را می توانیم در سال های آغاز قرن بیستم جستجو کنیم. زمانی که وبر نظریه بوروکراسی را مطرح ساخت و تیلور و فایول اصول مدیریت علمی و اداری را ارائه کردند. پس از آن نهضت روابط انسانی و مدیریت رفتار در دهه 30 شکل گرفت و آخرین مکتب با نظریه های سیستمی و اقتضایی پا به عرصه وجود نهاد و امروزه نیز این مکتب، تفکر غالب در مدیریت و سازمان است.

در بیان سیر تحولات مدیریت، مکاتب مختلف مطرح می شوند که غالبا سه مکتب اصلی مدیریت علمی، مدیریت روابط انسانی و مدیریت سیستم ها در تمامی آن ها ملاحظه می شوند.


اصول مدیریت علمی

برمبنای نظریه مدیریت علمی عملکرد غیرواقعی و سرعت کم کارگران را می توان با نگرش نظام مند به مدیریت  بر مبنای هدایت و حمایت صحیح سرپرستان و ایجاد انگیزه های پولی برای کارگران اصلاح کرد. بر این اساس برای انجام هر کار همیشه راه بهتری وجود دارد و تنها با به کار بردن اصول مدیریت علمی می توان روش صحیح اجرای هر کار را یافت. درادامه به چهار اصل مدیریت علمی اشاره می شود:

۱. ایجاد علم واحدی برای اجرای هر جزء از کار که جایگزین روش غیر علمی متداول شود.

۲. گزینش علمی کارکنان و آموزش و تربیت آنان برای اجرای بهتر وظایف خود

۳. همکاری صمیمانه مدیریت با کارکنان تا اطمینان حاصل شود تمام کارهایی که اجرا می شود بر اساس اصول علمی تعیین شده است.

۴. تقسیم تقریبا مساوی کار و مسئولیت بین مدیران و کارکنان به طوری که وظیفه طرح ریزی مطالعات علمی برای بهبود روش ها بر عهده مدیریت باشد و پیروی کامل از روش ها و استاندارد های تعیین شده وظیفه کارکنان محسوب شود.

 

اصول مدیریت فایول

اصول مدیریت فایول عبارت است از:

۱. تقسیم کار: یا همان تخصص گرایی است که موجب می شود که فرد در زمینه کاری خود مهارت بالایی کسب کند و این امر افزایش کارایی و تولید را به دنبال دارد.

۲. اختیار: حق دستوردهی به صورت مشروع که بستگی به سطح سازمان دارد.

۳. انضباط: رعایت قوانین که بیشتر به سازمان برمیگردد.

۴. وحدت فرماندهی: هر شخص یک بالادست داشته باشد. (IT آن را نقض کرده است)

۵. وحدت جهت: حرکت در رشته خود

۶. نظم: به خود فرد بر میگردد یعنی هرچیزی را در جای خودش قرار دادن.

۷. انصاف: رفتار مدیر با زیردستان عادلانه و عاطفی و با انصاف باشد.

۸. تمرکز: عدم مشارکت زیر دستان در امر تصمیم گیری را تمرکز و افزایش نقش آنان در تصمیم گیری را عدم تمرکز می گویند. (IT آن را نقض کرده است.)

 

نظریه مدیریت اداری

دومین خط فکری کلاسیک ها بر نحوه اداره سازمان ها متمرکز شده است. آن ها بیشتر بر سطوح مدیریت تاکید دارند تا سطوح کارگری. همانند مدیریت علمی، مدیریت اداری در جهت افزایش تولید است اما با این تفاوت که آن ها کار را در سطوح بالاتری دنبال می کنند.

در نظریه مدیریت اداری اعتقاد بر این است که به کلیه کارکنان سازمان بایستی آموزش لازم برای کسب توانایی های 3 گانه داده شود ولی میزان نیاز هر یک از کارکنان به توانایی مدیری در سطوح مختلف سازمانی متفاوت است.

 

نظریه مدیریت بوروکراسی

بوروکراسی یا دیوان سالاری از دو واژه ی "بورو" به معنای دفتر کار مقامات دولتی و " کراسی" که واژه یونانی است و به مفهوم حکومت تشکیل شده است و در اصطلاح عمومی به سازمان پر پیچ و خم اطلاق می شود که از ویژگی های آن وجود قوانین و مقررات حتی در جزئی ترین امور، کاربرد جدی این قوانین، کندی عملیات، تلاش های مضاعف و کارکنان غیر کارآمد است. بوروکراسی شکل سنتی، منظم و دقیق سازمان است که در آن قوانین و مقررات و نحوه ی نظارت به روشنی تبیین شده است.

 

نظریه مدیریت روابطه انسانی (نظریه نئو کلاسیک)

در مقابل تئوری کلاسیک، نئوکلاسیک ها اعتقاد دارند افراد از ویژگی ها و تفاوت های گوناگونی برخوردارند. این نظریه به نوبه ی خود، در جهت مخالف با فلسفه انسان اقتصادی قرار دارد. در این نظریه، گروه کاری و سایر عوامل اجتماعی دارای اهمیت بسیاری است.


نهضت روابط انسانی مبلغ اندیشه های زیر است:

  • حرمت و شان انسان باید در محیط کار احیا شود.
  • هدف های سازمان ها در جهت رفاه کارکنان مورد تجدید نظر قرا گیرد.
  • در مدیریت و تصمیم گیری از مشارکت گروهی افراد استفاده شود.
  • با تغییر در ساختار سازمان امکان آزادی عمل و ابتکار به افراد داده شود تا کار آنان تلاش برانگیز و رضایت بخش باشد
  • اهمیت و جایگاه گروه ها در محیط کار به درستی شناخته شود.

 

مقایسه نظریات نئوکلاسیک با کلاسیک

تئوری نئوکلاسیک اصولا بر پایه موفقیت ها یا شکست های نظریه کلاسیک بنا شده است. بنیادهای روش کلاسیک، نظم و ترتیب، رفتار عقلایی، ساختار و غیره به وسیله جنبش نئوکلاسیک، اصلاح شده است. شاید نگرش کلاسیک، آن چنان موفق بوده است که پیدایش دیدگاه نئوکلاسیک را ممکن ساخته است. به عبارت دیگر، نگرش کلاسیک موجب ایجاد سازمان هایی شده است که در ارضای نیازهای اقتصادی و اساسی سازمان و جامعه موفق بوده اند تا بتوان به نیازهای شخصیتی، امنیتی و اجتماعی کارگران توجه کرد.

از دریچه دیگری نیز می توان به این مقوله نگاه کرد که تئوری کلاسیک طرح اولیه سازمانی را فراهم آورد و تئوری نئو کلاسیک، طرح موشکافانه تر و درست تری را پدیدار ساخت. نکته این است که تئوری نئو کلاسیک به طور کلی تئوری کلاسیک را نفی نمی کند، بلکه اضافات و تغییر شکل هایی را در آن ایجاد کرده است.

 

مدیریت کمی

مدیریت کمی شامل سه شاخه اصلی علم مدیریت، مدیریت عملیاتیف و سیستم های اطلاعات مدیریت می باشد.


علم مدیریت

علم مدیریت یا تحقیق در عملیات به مفهوم کاربرد یک نگرش علمی برای حل مسائل مدیریتی است و هدف آن کمک به مدیران برای تصمیم گیری بهتر است. این نگرش با مجموعه ای از فنون ریاضی تاکید دارد که یا در حوزه علم مدیریت ابداع شده اند و یا از سایر رشته های علوم، ریاضی و آمار مهندسی اقتباس شده اند.


مدیریت عملیاتی

درهر سازمانی اعم از خصوصی یا دولتی و تولیدی یا خدماتی، مدیریت عملیاتی نظارت و هدایت نظام مند فرآیندهایی است که موجب می شود داده ها به کالاها و خدمات نهایی تبدیل شوند. کارایی و اثر بخشی فرآیند تبدیل نقش اساسی در تحقق اهداف و راهبردهای کلی سازمان را برعهده دارد. در این نگرش مدیریتی شیوه های کمی برای افزایش بهره وری در تولید کالاها و خدمات به کار می روند.


سیستم های اطلاعات مدیریت-MIS

اطلاعات را جمع آوری و پردازش کرده و انتقال مید هند تا مدیر بتواند در اجاری وظایف خود از این اطلاعات استفاده کند. مدیران از MIS بیشتر از شیوه های کمی دیگر استفاده می کنند. به طور مثال آن ها از این سیستم ها بهره می گیرند تا بتوانند جزیئات بسیاری درباره سازمان، مشتریان و محیط سازمان به دست آورند. از آنجا که جمع آوری و تحلیل توده کمی اطلاعات، منافع زیادی برای مدیران در بردارد MIS امروز به عنوان جزء جدانشدنی همه وظایف مدیریتی و درکلیه سطوخ بیشتر سازمان ها به چشم می خورد.

 

معرفی کتاب- سیستم های اطلاعات مدیریت -نوشته احمدعلی یزدان پناه و آناهیتا امینی حاجی باشی-انتشارات ادیبان روز

معرفی کتاب- سیستم های اطلاعات مدیریت -نوشته علیرضا جهانی و داوود رفیعی-انتشارات ادیبان روز

 

مدیریت نوین به مفهوم تصمیم گیری

موفقیت مدیریت برای مقابله با شرایط نامطمئن و متغیر محیطی در سازمان های مدرن امروزی و در نتیجه رهبری صحیح به منظور رسیدن به اهداف مطلوب سازمانی بستگی به تصمیم های اتخاذ شده و در درجه ی صحت و منطقی بودن آن ها دارد. وظیفه و مسئولیت اصلی مدیر تصمیم گیری منطقی و مطلوب است که این عمل علم و دانش او را در چگونگی اداره و رهبری صحیح تعیین می نماید.

البته وظیفه ی مدیر فقط اتخاذ تصمیم نبوده بلکه مدیر دارای اعمال اجاریی متعددی از قبیل هدایت، هماهنگ کردن، طرح ریزی، تامین کارکنان، تجزیه و تحلیل و کنترل می باشد. ولی مطلب اساسی این است که چه کسی، چه کاری، چه وقت، کجا وچگونه باید انجام دهد، همگی باید از قبل از اجرا از طریق تصمیم های صحیح و منطقی مورد بررسی قرا گیرد.

مدیر هر چه بیشتر در عملیات اجرایی درگیر شود برای اتخاذ تصمیم فرصت کمتری خواهد داشت؛ بنابراین تلاش سازمان باید در جهتی باشد که مدیران حداقل زمان ممکن را در جهت اجرای عملیات اجرایی صرف کنند.

آنچه مدیر به عنوان تصمیم گرینده انجام میدهد ترکیب داده ها با استفاده از کلیه ی امکانات موجود و تبدیل آن به روش عملی است که باید توسط خود او و سایر اعضای سازمان به مرحله ای اجرا درآید.

معرفی کتاب- مهارت حل مساله و تصمیم گیری- انتشارات ادیبان روز

معرفی کتاب- مهارت های مساله یابی و تصمیم گیری-انتشارات ادیبان روز

منبع:: کتاب اصول و مبانی مدیریت
نویسندگان:: محمدرضا پورصاحبی | ناهید صباحی

برچسب: مدیریت, مقالات


مطالب مرتبط

سیستم های اطلاعات مدیریت-MIS

سیستم های اطلاعات مدیریت-MIS

دانش سیستم های اطلاعات مدیریت -MIS- یکی از شاخه های علوم اطلاعات و یا به عبارتی دیگر...

سیستم های اطلاعاتی

سیستم های اطلاعاتی

سیستم های اطلاعاتی گوناگونی بر حسب حوزه پشتیبانی، مدیران عالی، میانی و...

مهارت حل مساله و تصمیم گیری

مهارت حل مساله و تصمیم گیری

آموختن مهارت حل مساله و تصمیم گیری به منزله ی آموختن روش زندگی است و هیچ یک از افراد بی نیاز از آن نخواهند بود...

نقدهای مربوط به نظریه های سازمان و مدیریت

نقدهای مربوط به نظریه های سازمان و مدیریت

 حیات سازمان ها با طیفی از نظریه ها و مدل هایی که تلاش در توضیح چگونگی عملکرد سازمان ها و ارتباط آن با محیط دارد...

تکامل تئوری سازمان

تکامل تئوری سازمان

وضعیت کنونی تئوری سازمان، ما حصل یک فرآیند تکاملی است. با گذشت دهه های متمادی...

محصولات مرتبط